15 Spraakmakende en Bijzondere vrouwen Groningen

Natuurlijk willen we bij het Groningse Damespad niet onvermeld laten de Groningse dames die dan misschien niet ons pad, maar wel andere boeiende paden hebben bewandeld.
(In volgorde van geboortedatum)

1. Elisabeth Geertruida Wassenbergh (1729-1781)

Elisabeth Geertruida Wassenbergh was schilderes en de jongste dochter van Jan Abel Wassenbergh en Johanna van Oijen. Zij leerde het schilderen van haar vader. Zij was fijnschilder en maakte onder meer portretten en genrestukken. Toen zij in 1778 trouwde stopte ze met schilderen. In 2006-2007 was werk van Wassenbergh en haar vader te zien in het Groninger Museum bij de tentoonstelling ‘De zilveren eeuw in Groningen’.

2. Etta Palm (1743-1799)

Etta Palm was de eerste Nederlandse feministe en onder meer als dubbelspionne actief in de Franse Revolutie van 1789. Ze is geboren in het pand waar tot voor kort filmcentrum Images was gevestigd en waar nu gebouwd wordt aan het Forum in Groningen. Etta verbleef in Parijs toen de Franse Revolutie uitbrak: vrijheid, gelijkheid en broederschap, maar niet voor het vrouwelijke deel van de mensheid. Etta streed fanatiek voor de gelijkheid van man en vrouw. Als een van de weinige vrouwen tijdens de Revolutie durfde ze toespraken te houden, waarin ze erop wees dat vrouwen niet onderdeden voor mannen.

 3. Aletta Jacobs (1854-1929)

Aletta Jacobs is geboren op 9 februari 1854 in Sappemeer als 8ste kind in het artsengezin Abraham en Anne Jacobs. Het gezin was arm, maar toch kregen alle kinderen een kans om te leren. Haar oudere zus, Frederique Jacobs kreeg toestemming om als gewone leerling naar de HBS te Sappemeer te gaan. Deze school was daarmee de eerste HBS in Nederland met gelijke rechten voor jongens en meisjes. Aletta was in 1871 de eerste vrouwelijke studente aan een Nederlandse universiteit, de Rijksuniversiteit Groningen. In 1879 promoveerde zij en ging in Amsterdam als huisarts werken, waar ze gratis spreekuren hield, cursussen gaf en het pessarium als voorbehoedmiddel introduceerde. Zij streed voor het vrouwenkiesrecht en ijverde tijdens de Eerste Wereldoorlog voor vrede in Nederland en daarbuiten.

4. Julia Culp (1880 – 1970)

De in Groningen geboren Julia Culp bijgenaamd “de Nederlandse nachtegaal”, was in de jaren 1901-1919 een wereldberoemde mezzosopraan. Zij vierde ondanks haar niet aflatende faalangst grote triomfen als zangeres in de theaters in Milaan en New York. Zij was een van de grootste Nederlandse zangeressen van ‘Lieder’ (vooral Brahms, Wolf, Schumann en Schubert) en maakte in deze periode vele plaatopnames. Haar onzekerheid maakte vaak dat ze hoopte dat al voor haar optreden de betreffende concertzaal zou afbranden… Dit gebeurde niet, maar via een huwelijk met een rijke industrieel kon zij de voor haar drukkende last van het zingen als grande dame achter zich laten.

5. Wilhelmina Bladergroen (1908-1983)

Wilhelmina Bladergroen was hoogleraar in de orthopedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen en werd na de Tweede Wereldoorlog gezien als een erkend autoriteit op haar vakgebied. Het aantal studenten orthopedagogiek steeg in 10 jaar tijd van 6 naar 600. Zij was de oprichtster van het Psychologisch Pedagogisch Instituut te Amsterdam en van de Stichting Instituut voor Remedial Teaching te Groningen. Deze instituten richtten zich op kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden, waarbij Bladergroen er steeds naar streefde om theorie en praktijk te integreren. Wilhelmina Bladergroen overleed op 75-jarige leeftijd in het Groningse Glimmen.

6. Melisande Tatiana Marie (Anda) Kerkhoven (1919-1945)

Anda Kerkhoven was een verzetsvrouw. Zij groeide op in het voormalige Nederlands-Indië en vertrok in 1938 naar Nederland om te studeren aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 1944 sloot zij zich aan bij een socialistische en pacifistische verzetsgroep. Op 27 december 1944 werd Anda gearresteerd en aan zware martelingen onderworpen. Zij bleef zwijgen. Op 19 maart 1945 werd zij op de Oosterbroekweg in Haren doodgeschoten door leden van de Nederlandse Sicherheitsdienst. Op deze plek is in 2003 een gedenksteen onthuld.

7. Hanny van den Horst (1924-2008)

De in de stad Groningen, als Hanny de Both geboren, journaliste Hanny van den Horst begon in 1946 te werken voor het Nederlandse tijdschrift Margriet. Zij schreef voor dit blad reisreportages, waarin ze als ‘reizende huisvrouw’ verslag deed van het dagelijkse gezinsleven in onder andere Japan, Afrika en Indonesië. Van 1972 tot 1980 was ze de eerste vrouwelijke hoofdredacteur van dit weekblad, al werd dit niet door iedereen gewaardeerd (“Je stoot mannen het brood uit de mond”, kreeg ze te horen). Onder haar leiding bereikte de Margriet in 1978 een oplage van 720.000 exemplaren. Zij had een voorname rol in de vrouwenemancipatie. Ze besteedde aandacht aan toenmalige taboes, zoals anticonceptie.

8. Henny Thijssing-Boer

Henny Thijssing-Boer was een Groningse schrijfster van streekromans. Zij heeft haar hele leven in de provincie Groningen gewoond. Zij was dochter van een landarbeider en ontwikkelde zich als autodidact tot een veel gelezen schrijfster. Haar boeken dragen een protestants-christelijke signatuur tegen de achtergrond van het Groningse platteland. Zij werd ‘de koningin van de streekroman’ genoemd. Ze schreef bijna honderd boeken en verkocht daar ongeveer twee miljoen exemplaren van. In 1992 behaalde ze de eerste plaats in de top 100 van de leenrechtvergoeding over 1991 in Nederland.

9. Marthe Röling (1939)

Marthe Röling, kunstenares, die vanwege het mooie licht besloot het westen te verruilen voor Groningen. Hier kreeg ze van Defensie een Starfighter in bruikleen (waarvan zekerheidshalve het wapensysteem onklaar was gemaakt), die ook nu nog bij haar boerderij in Uithuizen staat. Haar veelzijdige werk bestaat uit royale maten en kleuren. De beeldenpartij voor de Gasunie in Groningen is een belangrijke opdracht voor haar geweest, evenals het bekende zeefdrukportret van koningin Beatrix.

10. Lenie ’t Hart (1941)

De Groningse Lenie ’t Hart (geboren in Farmsum als Leentje Godlieb) is dierenverzorgster en eigenzinnige dierenactiviste en schrijfster. Zij vangt sinds 1971 zieke en verzwakte zeehonden op in de zeehondencrèche in Pieterburen. De crèche heeft zich inmiddels ontwikkeld tot een echt zeehondenziekenhuis, compleet met quarantaines, laboratorium, röntgenafdeling enz. Naast de medische behandeling van zeehonden wordt er door middel van rondleidingen, een vaste expositie en een film voorlichting gegeven over de problemen van de zeehond en zijn milieu.

11. Maya Wildevuur (1944)

Maya Wildevuur, echte naam Martje Lammigje, is een bijzonder kleurrijke kunstschilderes die sinds 1992 in de Ennemaborg in Midwolda woont en daar haar galerie heeft. Zij werd in de jaren 1980-1985 vooral bekend om haar ‘zijdecollages’ die door Engelse landschappen waren geïnspireerd. Haar werk kenmerkt zich door het gebruik van sterke contrasterende kleuraccenten, strakke maar soms grillige vormen én emotionaliteit. Zij schildert vooral bloemen, landschappen, en soms dieren, maar is ook bekend om haar karakteristieke portretten van bekendheden.

12. Annie Henny Brouwer-Korf (1946)

Annie Brouwer-Korf is een in Groningen geboren politica (PvdA), die in de periode 1999 tot 2008 burgemeester was van de gemeente Utecht. Eerder was zij burgemeester van Zutphen en Amersfoort. In beide plaatsen was zij de eerste vrouwelijke burgemeester. In 1977 was zij één van de passagiers van de door Molukkers gekaapte trein bij De Punt. Deze gebeurtenis was voor haar aanleiding om de politiek in te gaan.

13. Maria Aaltje (Marianne) Timmer (1974)

Marianne Timmer is geboren in Sappemeer en een voormalig schaatsster met de bijnaam “Timmertje”. Zij was gespecialiseerd in de 500, 1000 en in het begin van haar carrière ook in de 1500 meter. Zij schreef geschiedenis door als eerste Nederlandse schaatster op twee verschillende Olympische Winterspelen goud te winnen. In 2010 richtte zij een eigen schaatsploeg op. In 2011 stopte zij met de actieve schaatssport en werd benoemd tot erelid van de KNSB.

15. Ranomi Kromowidjojo (1990)

Ranomi Kromowidjojo uit Sauwerd zwom op haar tiende haar eerste Nederlandse record. In 2005, op haar veertiende, maakte ze al haar debuut op internationale wedstrijden. Bij de Olympische Spelen van 2008 in Peking won Kromowidjojo met de Nederlandse estafetteploeg goud. Haar eerste individuele titels op grote internationale toernooien won zij tijdens de Europese en Wereldkampioenschappen kortebaanzwemmen in 2010. In december 2011 is zij uitgeroepen tot Sportvrouw van het jaar. Op de Olympische zomerspelen in 2012 haalde zij zowel op de 50 als op de 100 meter vrije slag goud.

15. Damesschrijfbrigade Dorcas

En dan last but not least willen we noemen: De Groningse damesschrijfbrigade Dorcas die in 1979 met Wilde rozen het eerste deel van het “grote lesbische epos” over vier generaties lesbische vrouwen in Groningen het licht deed zien. Wilde rozen werd in 2011 bewerkt tot een zeer succesvolle musical die op Roze Zaterdag in de stadsschouwburg van Groningen werd opgevoerd.
De damesschrijfbrigade bestaat uit Hanneke Dantuma, Marianne Gossije, Marlite Halbertsma en Margriet ter Steege.